Mấy năm gần đây Bình Nguyên Trang khá im ắng, nhưng những ngày đầu 2012, chị bất ngờ trình làng một lúc 2 đầu sách. Chị vẫn âm thầm nuôi dưỡng tình yêu với thi ca một cách bền bỉ, lặng thầm nhưng quyết liệt.
Nhà thơ Bình Nguyên Trang. Ảnh: Thang Duy
- Kể từ giải nhất “Tác phẩm tuổi xanh” năm 1997, đã 15 năm trôi qua, giờ chị thấy mình ở tuổi… màu gì?
- Đã có những lúc tôi muốn tự “ruồng bỏ” mình, thì tôi vẫn luôn đợi màu Xanh, nhưng trong một tinh thần khác, có thể là không ồn ào như những năm tuổi 20. Giống như những câu thơ tôi viết gần đây nhất: “Rất thật lòng tôi muốn ruồng bỏ tôi/ Ruồng bỏ những vui buồn như trái táo/ Im lặng đợi Xanh trong góc một khu vườn”…
- Cũng có người nói cái tên Bình Nguyên Trang thuở Hoa Học Trò "hot" hơn bây giờ, chị thấy sao?
- Tôi thực sự đã viết và xuất hiện nhiều trên các báo dành cho tuổi trẻ như Hoa Học Trò, Áo Trắng, Tuổi xanh, Mực Tím, Sinh Viên, Tiền Phong... Những năm trung học và đại học phải sống xa nhà, tôi đã sống ung dung bằng tiền nhuận bút mà không cần đến viện trợ của gia đình. Sau này, tôi chọn nghề báo và trở thành một nhà báo, đầu tư thời gian và tâm huyết cho nghề nghiệp của mình, việc sáng tác đã nằm trong một tư duy khác. Dưới nhãn quan của người làm báo, tôi có thể quan tâm đến rất nhiều thứ “hot” trong đời sống, nhưng chỉ ý nghĩ phải làm cho cái tên của mình trở nên “hot”, dù ở nghĩa nào đó, tôi cũng đều thấy sợ.
- Nhìn lại mốc thời gian in thơ của chị thì từ tập thơ đầu tiên năm 1995, tập thứ hai năm 2003, cho đến tập thơ mới nhất đầu năm nay, tính ra khoảng… 8 năm một tập. Liệu khoảng thời gian ấy có thể khiến người ta quên mất một cái tên?
- Bạn thống kê, nhìn lại tôi mới nhận ra đúng là mỗi 8 năm qua đi tôi mới in một tập thơ, kể cũng hơi “chậm chạp” so với một số bạn làm thơ trẻ khác. Thế nhưng có lúc in sách ra rồi tôi vẫn hoài nghi tự hỏi, liệu mình có vội vàng không? Liệu những câu thơ mình viết có thể chia sẻ được cùng ai đó hay không? Sự lãng quên, như cách mà tôi cảm nhận ngay từ lúc còn là học trò bắt đầu viết những bài thơ đầu tiên, thì nó luôn luôn đứng đợi mình ở phía trước. Gần 20 năm cầm bút tôi ngộ ra rằng con đường đến với thơ ca chính là con đường gần với sự vô tăm tích nhất. Đó là con đường mà một khi ta đã chọn để đi là đã sẵn sàng để trở thành vô tăm tích trong đời sống.
Trò chơi chữ nghĩa nghiệt ngã ở chỗ nó chả đoái hoài đến những con số đếm bao giờ. Sự ruồng rẫy của nó với bạn vẫn có thể diễn ra ngay khi bạn đã miệt mài lao động, đã viết rất nhiều. Cố nhiên tôi không biện hộ cho những người viết ít hay không viết, vì như thế thì chả có gì để bàn. Sự lãng quên như bạn hỏi, tôi không sợ, vì tôi đã luôn sẵn sàng cho việc đó. Bạn đọc có quyền quên đi những bài thơ dở và những nhà thơ dở.
"Những bông hoa đang thiền" - Tập thơ mới của Bình Nguyên Trang sau 8 năm chị không in thơ.
- Đầu năm nay chị bỗng dưng in liền một tập thơ và một tập ký chân dung, và còn một tập truyện ngắn cũng sẽ in trong năm, có phải chị muốn chứng minh một điều, Bình Nguyên Trang làm báo, và… vẫn làm thơ viết văn?
- Xuất bản một cuốn sách chưa bao giờ dễ dàng như hôm nay, nên nó chẳng là vấn đề với bất kỳ ai cầm bút cả. Đối với tôi cũng vậy. Đến một thời điểm tôi cảm thấy mình cần phải làm một điều gì đó đánh dấu về quãng đường mình vừa đi qua, thì ý tưởng xuất bản một vài cuốn sách ập đến. Đó là một công việc tương đối cá nhân, tôi không định chứng minh điều gì cả.
- Chị có nghĩ rằng, với mỗi người sáng tác thì tác phẩm sau gửi đến bạn đọc cần có gì đó mới mẻ hơn tác phẩm trước?
- Tôi cho rằng tất cả người cầm bút đều nghĩ vậy, nếu họ còn muốn ở trong lòng bạn đọc.
- “Những bông hoa đang thiền” có gì mới hơn 2 tập thơ trước?
- Khi tôi xuất bản một tập thơ, nghĩa là tôi có nhu cầu được “trình bày” trước bạn đọc một TÔI ít nhiều khác so với TÔI của ngày hôm qua. Còn khác như thế nào, với thơ, nói ra e rằng chủ quan quá. Vậy hãy để bạn đọc trả lời giùm tôi câu hỏi này.
- Đọc “Những bông hoa đang thiền” thấy một Bình Nguyên Trang “bướng bền bỉ” và bình thản một cách tự tin, đó có phải là tính cách của chị gửi trong thơ?
- Hình như điểm yếu nhất của thơ ca là nhà thơ không thể giấu được con người thật của mình trong đó. Vì thế nếu bạn thấy như vậy thì có lẽ đúng như vậy.
Bình Nguyên Trang cho rằng, bạn đọc có quyền quên những nhà thơ dở cùng những bài thơ dở. Ảnh: Thang Duy
- Như nhà thơ Mai Linh viết ở lời tựa, “nhẹ dạ, cả tin và nông nổi là bản chất của thi ca”, chị thấy mình có đủ những đặc điểm ấy?
- Đó là khi nhà thơ Mai Linh nhìn thơ ca Âm tính - như người đàn bà. Những người đàn bà chúng tôi khác cánh mày râu khi chọn thơ ca bầu bạn ở chỗ, chúng tôi không “đắm đuối” nhau như tình nhân, mà chúng tôi thương nhau. Những vui buồn của của chúng tôi mang khuôn mặt giống nhau. Bởi vậy thơ ca chỉ “nhẹ dạ, cả tin, nông nổi” khi đến với phụ nữ thôi, còn với đàn ông thì chưa chắc đâu nhé… (cười)
- Đâu là thứ mà Bình Nguyên Trang vẫn giữ lại từ thời tuổi trẻ?
- Không phải tôi cố tình giữ lại mà chắc chắn là không bao giờ mất đi trong tôi một vùng ký ức đẹp của những năm tháng tuổi trẻ. Ở đó là mái nhà tuổi ấu thơ với mùi rơm rạ, khói bếp, là cánh đồng mướt xanh, là tháng ba mưa phùn gió bấc được sưởi ấm bằng màu hoa gạo đỏ, là hình ảnh bà tôi, mẹ tôi, chị tôi, là ngôi làng nhỏ vùng đồng bằng Bắc Bộ nơi tôi sinh ra, những phận đời lam lũ mà suốt đời tôi cảm thấy mình mắc nợ… Và tất nhiên là cả những lấm lem thị thành mà một đứa trẻ nhà quê như tôi đã ra đi và trải nghiệm, để rồi biết rằng hạnh phúc nhất là khi mình có nguồn cội để quay về trong những lúc “bay lưng chừng một cơn buồn chán”.
Thông tin thêm:
Bình Nguyên Trang tên thật là Vũ Quỳnh Trang, sinh năm 1977 tại Phú Thọ. Quê gốc ở Nam Định. Đã xuất bản: Lối về (tập thơ, 1995); Chuyến tàu thời gian (tập truyện. 2000); Chỉ em và chiếc bình pha lê biết (tập thơ, 2003); Những bông hoa đang thiền (tập thơ, 2012); Sông của nhiều bờ (Tập ký chân dung, 2012). Hiện chị làm việc tại chuyên đề Văn Nghệ Công An của Báo Công An Nhân Dân.
Dương Tử Thành thực hiện
